Waarom 8 bit?

Tja, nostalgie, en het blijft leuk om allerlei redenen.

Mijn eerste computers: ZX80, BBC B (1981 - 1983)

Mijn vader kocht in 1981 of 1982 een ZX80, en daar viel bar weinig mee te doen. Veel minder dan met een programmeerbare rekenmachine. Hij had 2 grote problemen: Bij elke toets die je indrukt valt het beeld weg (en dito tijdens de uitvoer van een programma), en hij kon niet omgaan met drijvende komma getallen. Zo maakte ik eens programma om de abc formule op de ZX80 uit te rekenen, met a,b,c gehele getallen. Dit kostte zeer veel moeite omdat de uitkomst een breuk werd, die je moest vereenvoudigen (om het netjes te doen). Bijna het gehele geheugen van 1K werd gebruikt door een programma dat op een rekenmachine maar 25 a 50 bytes (stappen) zou kosten...

De handleiding was ook tamelijk knudde; Ik herinner me nog dat gegoochel met delen door 256 om een getal in meerdere geheugen plaatsen te zetten. Waarom? Wat gebeurt hier? Met een rekenmachine hoeft dat toch ook niet? Dit werd voor beginners zeer slecht uitgelegd...

Na korte tijd liet ik de ZX80 met rust en gebruikte fanatiek mijn rekenmachine (FX-602P).

Eind 1983 kocht ik de BBC B. Eigenlijk wilde ik in de zomer van 1983 de electron kopen, omdat die redelijk betaalbaar was, maar het duurde en duurde en duurde, en toen kocht ik de BBC (ik meen dat de electron pas midden 1984 in NL verscheen...). Mijn eerste eigen computer dus, dat verklaart voor een groot deel mijn interesse. Dat is echter niet de enige reden. Veel van de spellen uit die tijd hebben een tijdloze waarde, ze zijn nog steeds leuk, onafhankelijk van hoeveel duke3d, doom, sega rally, tomb raider etc. je hebt gespeeld. Verder is het leuk dat je met die 8 bit machines complete beheersing over je machine hebt, en je gemakkelijk met de hardware kunt knutselen.

De spellen kun je met een emulator op een PC spelen, maar dat werkt niet geweldig vind ik, vooral toetsenborden zijn niet geschikt wat betreft indeling, die niet met die van de BBC overeenstemt, en ook aanslag (de IBM toetsenborden met hoor- en voelbaar drukpunt zijn perfekt om tekst in te toetsen, maar niet om reactie spellen te spelen; el-cheapo toetsenborden met de halfzachte aanslag zijn evenzomin geschikt). Nog een vervelend punt is dat PC toetsenborden bij andere combinaties van ingedrukte toetsen geen nieuwe meer herkennen (zonder ingedrukte los te laten). Dit soort dingen heb je bij een BBC ook (waar je bv. een toetsdruk met 3 andere gelijktijdige kunt genereren...) maar het lijkt erger bij een PC, sommige spellen zijn daardoor bijna onspeelbaar (bv. Planetoid).

Alleen nostalgische waarde is het dus niet, dat bleek ook toen ik eens ging kijken waar ik me vroeger allemaal mee bezig had gehouden, zoals plastic modelbouw, afstandbestuurde modelbouw, een racebaan en nog veel meer. Het was even leuk te bekijken wat ik nog had, en op internet te kijken naar dat soort spul, maar om er weer iets mee te gaan doen, nee, daarvoor is het niet interessant genoeg.

Het einde van de kleurrijke huiscomputers, 1985 e.v.

Midden/eind 1984 was de huiscomputer rage voorbij, en niet alleen daardoor verdwenen er allerlei fabrikanten, maar ook was er een ommekeer aan de gang door de PC. Om onbegrijpelijke redenen werd de PC populair bij hobbyisten en thuis gebruikers, en de hele atmosfeer veranderde. Zo werden de HCC dagen na. 1984 behoorlijk saai, in computer winkels verdween de kleurrijke verzameling machines en software, en ervoor in de plaats kwamen veelal PC klonen en MSX rommel (jawel, rommel; net als de Acorn BBC master overigens, waren de MSX machines veel te laat geintroduceerd (en ontworpen!); ze waren al ouderwets toen ze verschenen... En waar staat de M voor in MSX? Jawel, die rommelfirma). Dezelfde sfeerverandering is zeer duidelijk te zien in de tijdschriften, zowel engelse als nederlandse, b.v. de HCC nieuwsbrief (vanaf ca. midden 1985).

Ik kan me nog de beeldschermen met 'flight simulator' herinneren op de HCC dagen, een monotone, saaie, langzame opeenvolging van statische beelden (1 fps of minder?). Wat een rotzooi! Alle PC spellen waren grafisch gezien ongelofelijk lelijk (en laten we het helemaal niet over geluid hebben, dat is nog erger) en pas ca. 1994 werden PC's interessant, met de goedkope 486's, 1MB VLB grafische kaarten, goede geluidskaarten; vooral ook omdat je er FreeBSD/Linux op kon zetten (dat met X11 goed bruikbaar was op een 8MB machine).

Al met al interesseer ik me bijna niet voor de ontwikkelingen in 1985, en totaal niet voor alles uit 1986 en later (en dus ook niet voor de Amiga en Atari ST; de 68000 was/is zeer overgewaardeerd (vnl. wat betreft snelheid (*)) en de Amiga was niet goed genoeg tov de BBC om er echt van onder de indruk te zijn. Dat is niet helemaal waar, zo zagen grafische demo's er fraai uit, maar wat indruk maakte waren oppervlakkige dingen die snel verbleekten zodra je de machine meer ging gebruiken; andere negatieve aspecten vielen al snel meer op. Bv.: Veel programma's hadden al snel niet genoeg aan het beschikbare geheugen hadden (wat? met 1MB RAM?! Hoe ongelofelijk verkwisterig zijn die programmeurs wel niet?) Een voorloper op wat er tegenwoordig gebeurt; En om met een amiga maar enigszins te kunnen programmeren moest je vele handboeken en een compiler/assembler erbij kopen (en die waren duur) want er werd zowat niets aan nuttige informatie of programmeertalen meegeleverd; verder was het toetsenbord van de Amiga (1000) slecht (zeker gezien de prijs van die computer). De Amiga was dus een waardige opvolger van de C64 in vele details (beiden zijn vnl. spelletjes machines, zonder behoorlijke bijgeleverde documentatie). Er was echter nauwelijks wat beters, Macs waren (en zijn nog steeds) véél te duur, de Acorn Archimedes kwam pas later en viel me ook wat tegen (heb er in 1994 mee 'gespeeld'), en was destijds voor mij niet te betalen. Waar ik eigenlijk op hoopte (in 1985-1988), was de verschijning van een Transputer gebaseerde computer (waarom had Acorn de T212 en/of T414 niet als basis van nieuwe machines gekozen? Veel interessanter (en veel sneller), met Occam en de standaard 4 multiprocessor communicatie poorten, dan die saaie ARM).

Proberen die oude spullen te vinden...

Vanaf 2001 ben ik door slechte invloed van zjost me meer voor andere computers gaan interesseren uit die tijd. Mijn interesse heeft daarbij niet zo zeer het 'hebben' ofwel 'verzamelen' (i.e. dwang gedrag...) maar wel om die andere machines te proberen, te kijken wat ze kunnen, en te kijken wat ik al dan niet gemist heb van andere machines ;-)

De ZX80 is helaas later weggegooid (niet door mij!), het zou leuk zijn om de beperkingen van die machine nog eens aan den lijve te ondervinden, en om die handleiding weer door te bladeren (wie heeft er een ZX80+handleiding voor me?). Van de BBC heeft begin jaren 90 een onverlaat in mijn familie ook bijna alles weggegooid, en dat probeer ik nu weer ongedaan te maken. Ik zoek nog steeds foldertjes, tijdschriften, originele software etc., kijk maar eens op mijn BBC pagina's...

Het is overigens opmerkelijk, hoe weinig originele software voor de BBC er hier in NL te vinden is. Dit i.t.t. bij voorbeeld de C64. Een oorzaak hiervoor is waarschijnlijk het feit dat BBC software een stuk duurder was dan software voor andere machines (£ 10 voor de meeste cassette spellen, vergeleken met ca. £ 7 voor cassette spellen voor ZX spectrum of C64; dat was toendertijd fl 50,- / fl 35,- Dat scheelt!). Verder is ook opmerkelijk dat allerlei zaken illegale kopieen van BBC software open en bloot verkochten, zoals 'ECD' (delft, ja, die ECD! Zie de scans van fotokopieen zoals daar werden uitgedeeld, met de prijzen van die gekopieerde cassettes en diskettes), en de zaak waar ik mijn computer kocht, 'Micro mind' in Zoetermeer. Micro mind verkocht overigens ook gekopieerde EPROMs, zoals wordwise. Ik herinner me niet gekopieerde software voor andere machines gezien te hebben, maar misschien stond dat in een andere hoek waar ik niet keek (omdat er voor mij toch niets interessants bij zat). Ik heb een aantal van die illegale kopieen gekocht (fl 25,- per stuk, met aan éen kant een commercieel spel zoals 'planetoid', 'super invaders', 'computer concepts chess', en aan de andere kant een ingetypt spel uit een blad zoals A&B computing), voordat ik wist dat ze illegaal waren (echt waar!). Later kocht ik een aantal originele software pakketten (allemaal verdwenen door bovengenoemde opruiming :-( ) zoals een LISP ROM + boek, Picture maker, Elite, Fortress, Rocket raid, White knight Mk11, S-Pascal. Mijn vader kocht ook nog wat zoals Micro olympics, Cylon attack, Wuerfelspiel (duitse versie van "Cube master") en "Baum der Weisheit" (duitse versie van "Tree of knowledge", een soort expert systeem). Overigens werd allerlei software (voornamelijk duitse versies van Acornsoft) op de nederlandse markt gedumpt ca. 1985-1986. Al met al had ik veel meer originele software dan ik bij de meeste andere BBC bezitters ben tegengekomen...

Ik denk dat diegenen die illegaal kopieerden zichzelf bij allerlei software een hoop genoegen ontnamen, bijvoorbeeld bij Aviator of White Knight (schaken), maar i.h.b. Elite waar de novelle, overzichtskaart, en poster een essentieel onderdeel vormen van het genoegen dat dit spel oplevert. Bij eenvoudigere cassette spellen is dit natuurlijk veel minder het geval, een miniscuul stukje karton in een cassette hoes is niet erg indrukwekkend noch interessant!

Die originele software probeer ik nu ook te pakken te krijgen. Hoewel de meeste software op het www te vinden is (en weer naar diskette te schrijven is m.b.v. een programma als FDC, of seriele programma's) staan i.h.b. de handleidingen bijna nooit op het web, en om het gevoel van 1984 weer terug te krijgen gaat er niets boven een origineel natuurlijk. Ik herinner me vroeger heel veel in de Acornsoft Autumn 1983 catalogus te hebben gekeken (een esthetisch meesterwerkje vind ik die catalogus overigens). Ik kon toen niet veel betalen, want de BBC computer zelf had al al mijn spaargeld gekost! Dus het is ook leuk om nu te kunnen kopen wat ik toen niet kon betalen ;-)

* Bij testen met bv. boomzoeken liep hetzelfde programma op een 7.16 MHz 68000 1.7x sneller dan op een 2 MHz 6502 (beiden in assembler), en de snelheids winst kwam geheel door 16 bits behandeling (vergelijken/opslaan/optellen etc.) van 16 bits evaluatie waarden. Een erg mager resultaat.

(Overigens, testen zoals dryhstone mbv compilers zijn onzinnig voor 8 bits processoren, aangezien bijna geen enkel programma voor die machines ooit met een compiler werd geschreven, maar grotendeels in assembler, en die compilers totaal niet in de buurt komen van de prestaties van handgeschreven assembler. Voor 16/32 bits machines is dit veel minder kritisch, maar voor 8 bits machines is het essentieel berekeningen tot 8 bits te beperken waar mogelijk en andere optimalisaties die de beschikbare compilers kennelijk niet toepassen en dus zeer matige resulaten halen vergeleken met 16/32 bit machines, en ook vergeleken met assembler in 8 bit)

Huidige processoren doen het veel beter, die zijn ook in de kleine/simpele instructies sneller dan de 6502 (door pipelining en ophalen van 32 bits data terwijl de instructie grootte niet 4x zo groot is), zo is een 200MHz ppro (Pentium Pro) 500x sneller dan een 2MHz 6502 bij een soortgelijke test (terwijl de ppro code in C geschreven was, en de 6502 code in assembler!).

Last modified: Thu Nov 1 23:52:05 CET 2012